بررسی رده شناختی ویژگی های نشانه گذاری و رفتاری ساخت های دو مفعولی در زبان فارسی

در این مقاله به بررسی ساخت دومفعولی در زبان فارسی پرداخته شده است. مبنای کار بر اساس مالچوکوف و همکاران (2007) است که تعریفی معنایی از ساخت های دومفعولی ارائه می دهند: محمولی سه موضوعه که دلالت بر انتقال چیزی دارد (انتقال فیزیکی و ذهنی) همراه با یک کنش گر ، یک گیرنده و یک پذیرنده.  ابتدا مشخصه های نشانه گذاری ساخت دومفعولی که شامل ترتیب سازه ها، حالت نمایی و مطابقه است مورد بررسی قرار گرفته، سپس تراز مربوطه برای هرکدام از این مشخصه ها در ساخت دومفعولی زبان فارسی مشخص شده است. در نهایت مشخصه های رفتاری  از جمله مجهول سازی، موصولی سازی، انضمام و ... در ساخت دومفعولی بررسی شده و مشخص می گردد این ساختها از چه ترازی پیروی می کنند. نتایج بررسی نشان می دهد که در زبان فارسی حالت نمایی و مطابقه ساخت دومفعولی  از تراز غالب غیرمستقیم پیروی می کنند، هر چند برای هر دو آنها تناوب تراز نیز وجود دارد که با بسامد پایین دیده می شود. در باب ترتیب سازه ها می توان گفت از آنجا که زبان فارسی آرایش ثابتی برای سازه ها ندارد، عواملی چون برجستگی، معرفه بودن و ساختار اطلاع در ترتیب این عناصر دخیل هستند. در بررسی مشخصه های رفتاری ساخت دومفعولی مشاهده شده که این مشخصه ها تمایل دارند از مشخصه های نشانه گذاری پیروی کنند و غالبا تراز غیر مستقیم در ساخت های نحوی مشاهده می شود.